• 2022-07-28

Lojistikte Kullanılan Araç Çeşitleri Nelerdir?

Günümüzde lojistik, başta askeri alanlarda kullanılmakta olup 2. Dünya Savaşı’ndan sonra genel nakliye alanlarında ve çeşitli ürünlerin ulaştırılmasında kullanılmaya başlanmıştır. Sadece Türkiye de değil tüm dünya arasında uluslararası bir niteliğe sahip olmakla birlikte dünya pazarında ve ülkelerin ekonomisinde oldukça büyük bir etkisi vardır. Lojistik sektörü, çift yönlü olup üretici ve müşteri arasındaki bağlantıyı sağlayan ve en iyi hizmeti vermeyi amaçlamaktadır. En iyi hizmet ise taşınacak yüklerin en kısa sürede ve en hasarsız şekilde müşteriye, varış noktasına ulaştırılması ülkenin ekonomisinin gelişmesi ve rekabet ortamının arttırılması açısından büyük önem arz etmektedir. Lojistik en çok taşıma, nakliye, ihracat, ithalat, kargo ve tahmin edileceği üzere lojistik firmaları tarafından kullanılmaktadır. Bu firmalar tarafından nakliye işlemi genel olarak şehirler arası taşıma, ülkeler arası ve nakliye veya şehir içi taşıma olarak yapılmaktadır. Lojistiğin en çok kullandığı taşıma alanı ise kara yollarıdır. Çünkü eğer kara yollarında taşımacılık yapmayı seçerseniz ve kısa mesafeli bir teslimat yapmayı planlıyorsanız diğer taşımacılık türlerine kıyasla en maliyetli taşıma bu olacaktır. Ek olarak, sağladığı avantajlar sayesinde yolcu taşımacılığı ve yük taşımacılığında da en çok kullanılan taşımacılıktır. Aynı şekilde ihracat ve ithalat yapılırken de kara yolu tercih edilmektedir. Bu kadar güzel yönü olan kara yollarında taşımacılık yapmak ise hiç kolay değildir, taşımasını yapacağınız yüklerin özelliklerine göre ağırlığına göre hatta varış noktasına göre kullanacağınız araç değişmektedir. Kara yollarında kullanılacak araçların ise birçok alternatifi bulunmaktadır. Kara yollarının amacı ise aynı lojistiğin genel amacı olan kısa zamanda veya zamanında yükleri en hasarsız şekilde varış noktasına ulaştırmaktır. Bu amacı yerine getirmek içinse araç kullanımı ve seçimi oldukça büyük önem arz etmektedir. Gelin lojistikte, kara yolu taşımacılığında kullanılan birden çok olan araç türlerinden bahsedelim. Özellikle araç koordinasyonunun sağlanması ve hızlı gidebilmesiyle istenen miktarda istenen ağırlıkta eşyaları en az hasarla taşıyabilen kara yolu araçları şunlardır: tır, kamyon, kamyonet, treyler, frigorik semi treyler, konteynerler, ayaklı konteynerler. Bu saydığımız araçlar arasında en yaygını tırlardır.

Tır, Fransızca’dan gelmekte olup Transports Internationaux Routiers kelimelerinin baş harfinden oluşmaktadır. TDK’de ise uluslararası kara yolu taşımacılığı için kullanılan ve dingil sayısı fazla olan uzun kamyon olarak geçmektedir. Tır sayesinde, ticaret ve nakliyat hem ülkeler arası hem şehirler arası hızlanmış ve kolaylaşmıştır. Tır ile yolculuk yapmayı düşünüyorsanız 2 adet yerine getirmeniz gereken madde bulunmaktadır. İlki, tırda bulunan yükün cinsini, miktarını ve mahiyetini gösteren bir tır karnenizin olması gerekmektedir. Bir diğer zorunluluğunuz ise yük taşıdığınız tırın belirli bir yerine tır plakası takmanız gerekmektedir. Biraz da yine uzun yol veya uluslararası taşımacılıkta çok kullanılmakta olan kamyon taşıma aracından bahsedelim. Tırlardan farkı ise kamyonların yük taşıma kapasitesi yasalarca kararlaştırılmıştır ve bir standart üzerindendir. Tırlarda ise yurt içi ve yurt dışı taşımacılığı yaparken yük taşıma kapasitesine ve araçların ölçülerine bağlıdır. Tırların en fazla yük taşıma sınırı ise yine aracın niteliğine ve fonksiyonuna göre de farklılık göstermektedir. Son farkları ise kamyon sabit bir kasaya sahipken tır istediğinde bırakabildiği bir dorseye sahiptir. TDK’de geçen anlamı motorlu yük aracı’dır. Dahası, kamyonlar aslında bakıldığında prensipte otomobil gibi çalışmaktadırlar. Bu sebeple de aynı TDK’de geçtiği gibi yük otomobili olarak adlandırılmaktadır. Bu yük otomobillerin taşıyabileceği yük ağırlığı ortalama 3.500 kilogramdan fazladır. En çok bilinen türleri ise damperli kamyon, çekici kamyon, kapalı kasa kamyon, inşaat kamyon ve tanker kamyonudur. Tabii bazı yeni modelleri de bulunmaktadır. Örneğin, dört dingilli olan yeni modellerine nakliye sektöründe kırkayak denmektedir. Bu yeni modellerin önde ve orta dingillerinde birer arka dingillerinde ise ikişer teker bulunmaktadır. Taşıyabilecekleri yükler ortalama 20 ton civarıdır ve kendi ağırlığını da hesaba alacak olursak bu kapasite 30 tonlara kadar çıkabilmektedir. Bu yeni tip modeller ise hem yakıt tasarruf edebildiğinden hem de bu sayede daha ekonomik olduklarından eski tip model kamyonlara kıyasla daha çok tercih edilmektedir. Şimdi ise kamyon ile en çok karıştırılan bir diğer araç çeşidine geçelim. Bu araç kamyonettir ve kamyonet her ne kadar kamyonla karıştırılsa da ehliyet açısından ilk farklılığı görmekteyizdir. Kamyo için C sınıfı ehliyet belgesi almanız gerekirken kamyonet için B sınıfı ehliyeti almalısınızdır. Bir başka farklılık ise kamyonlar daha çok ağır yüklerin taşınmasında kullanılmaktadır kamyonetler ise şehirler arası taşımacılıkta kamyona nazaran daha hafif sayılabilecek yükler taşımaktadır. Örneğin: ev eşyaları, beyaz eşyalar, mobilyalar, gıda ve içecek. Ayrıca kamyonların yük taşıma kapasitesi 3.500’den fazlayken kamyonetlerde bu yük taşıma kapasitesi 3.500 kilogramı geçememektedir. Ama yine de motorlu araç olarak adlandırılmaktadır ve genellikle kısa mesafe taşımacılığında kullanılmaktadır.

Bir diğer taşımacılık aracı ise treydir. Treyler de kendi arasında birçok farklı özelliğe göre birçok çeşide ayrılmaktadır. Bunlar: düz semi treyler, jumbo semi treyler, mega semi treyler, kamyon + römork treyler, frigorik semi treyler ve son olarak tenteli treylerdir. Treyler, üzerinde bağlı şekilde bulunan dingillere sahiptir (en az 1 dingile sahip olmalıdırlar). Bu sayede genel olarak ağır yük nakliyesinde kullanılan treyler kolaylıkla taşıyabilmektedir. Fakat eğer ağır yük için tehlikeli maddeleri taşımak istiyorsanız da ihtiyacınız olan araç treydir. Bir diğer yaygın adı ise dorsedir. Bunun dışında treyler resmi olarak yarı römork sayılmaktadır. Her trey çeşidi farklı bir taşımacılık türü için kullanılmaktadır. Demir yolu taşımacılığı için semi treylerini (aynı zamanda kara yolu taşımacılığı için de uygundur) kullanmalısınızdır. Kara yolu taşımacılığı içinse frigorik semi treyleri kullanmalısınızdır. Özellikle belirli bir sıcaklığa sahip olan sıcak veya soğuk yükler için kullanılmaktadırlar. Bu sayede yükünüzü nereye teslim ederseniz edin o süreç boyunca yüklerinizde bozulma olmayacak ve taptaze ulaştıracaksınızdır. Bir başka kara yolu taşımacılığında kullanılabilecek olan trey çeşidi ise tenteli treylerdir. Tenteli treyler de kendi arasında da 3 modele ayrılmaktadır. Bunlar: standart tenteli, kayar tenteli ve çatılı tenteli modelleridir. Son olarak ise konteynerlerden bahsedelim. TDK’deki anlamı çeşitli eşyaları taşımak için  ISO ile uygunluk doğrultusunda yapılmış büyük sandık olarak bulunmaktadır. ISO ise International Organization for Standardization’nın baş harfleridir. Konteynerler kendi içinde 20 ft’lik ve 40 ft’lik olarak kategorize edilmiştir. Bu kategorize kullanımı, malzemesi ve şeklinden kaynaklıdır. Birbirleriyle değiştirilme özelliğine sahiplerdir ve kapasiteleri de türlerine göre değiştirilebilmektedir. Oldukça dayanıklı olan bu konteynerler tek seferde birçok ürünü hiçbir hasar almadan taşıyabilmektedir. Bir farklı türü daha olan ayaklı konteyner standart konteynerlerden farklı olarak yükselebilir ve ayarlanabilir ayaklara sahip olmasıdır. Özellikle liman işletmeciliği ve deniz taşımacılığında sıkça tercih edilmektedir. Lojistik firmaları tarafından kullanılan diğer türlerini ise üstü açık konteyner, üstü açılabilir konteyner, açık konteyner, soğutmalı konteyner, tank konteyner ve platform konteyner olarak sayabiliriz.

Size lojistikte en sık kullanılan araçları anlattık, umarız işinize yaramıştır.